Agresywny kot – jak poskromić jego instynkt łowiecki?

Agresja u kota nie bierze się znikąd. Może mieć różne przyczyny i to właśnie ich odkrycie pozwoli nam szukać skutecznego rozwiązania problemu, który sprawia trudność zarówno nam, jak i naszemu mruczkowi. W końcu duże napięcie, które wiąże się z agresją, wcale nie jest dla niego łatwe. Sprawdź, o czym może świadczyć agresywne zachowanie kota i jak sobie z nim radzić.

Spis treści:

1. Agresywny kot – na co zwrócić uwagę?
2. Agresja u kota – mowa ciała
3. Zdrowie kota pod lupą
4. Jak poskromić agresywnego kota?
5. Praca nad emocjami i zachowaniami – jak oduczyć kota agresji?

Agresywny kot – na co zwrócić uwagę?

Zachowania zwierząt są zwykle sygnałami, które powinniśmy nauczyć się odczytywać. To, co dla nas wydaje się robieniem „na złość”, jest po prostu komunikatem, którego nie rozumiemy. Być może wcześniej dostawaliśmy już od kota delikatniejsze sygnały, ale skoro nie zareagowaliśmy, to zaczął dobitnie okazywać swoje niezadowolenie. Zwykle agresja u kota jest problemem natury behawioralnej i może mieć różne podłoża. Dlatego mówi się między innymi o:

• agresji terytorialnej – koty wykazują silny instynkt terytorialny. Jeśli więc w obszar, który kot uznaje za swoje terytorium, wkroczy inny kot, pies czy człowiek – może reagować agresją. Jest to tak naprawdę oznaka bronienia swojego poczucia bezpieczeństwa oraz próba utrzymania kontroli. Co ważne, może wtedy pojawiać się także lęk, który często dodatkowo nasila agresję[1]. 
• agresji matczynej – kotki silnie bronią swoich kociąt. Jest to ich naturalny instynkt, który wynika między innymi z tego, że w dzikich warunkach małe kocięta są narażone na wiele niebezpieczeństw, które mogą skutkować nawet utratą życia. Kocie mamy są więc gotowe walczyć z całych sił! Jeśli zatem nie odczytamy początkowych, delikatnych sygnałów, nagła agresja u kota może okazać się trudna do opanowania[1].
• strach – agresja u kota, która pojawia się na tle lękowym, zwykle poprzedzona jest sygnałami ostrzegawczymi. Jeśli nie są one wzięte pod uwagę, kot atakuje, często z wyjątkową intensywnością. Nie powinniśmy wtedy starać się przytulić pupila czy w ogóle zbliżyć się do niego – możemy zostać zranieni[1].
• brak możliwości zaspokojenia instynktu łowieckiego – co istotne, niektóre źródła nie opisują związanych z tym zachowań w kategoriach agresji[1], lecz mimo wszystko mogą być one niebezpieczne. Zwłaszcza u kotów, które nie opuszczają swojego domu, a nie mają możliwości prawidłowo zaspokoić owego instynktu. Wtedy mogą pojawić się zachowania zastępcze, w tym agresja i ataki skierowane na domowników[1].
• agresja między kocurami – dotyczy przede wszystkim tych kotów, które nie były kastrowane. Wzmaga ją wysoki poziom testosteronu, który w okresie rui może sprawiać, że koty będą między sobą intensywnie walczyć o partnerkę. Skutki tych potyczek bywają naprawdę dotkliwe! Co więcej, samce mogą zarazić się od siebie różnego rodzaju chorobami w czasie walki. Tego typu agresja u kota zwykle ulega złagodzeniu po wspomnianej kastracji, dlatego warto rozważyć wykonanie zabiegu (najlepszy do tego moment przypada na 4–6 miesiąc życia kota)[1].

Agresja u kota – mowa ciała

Jak rozpoznać, że kot jest bardzo przestraszony i gotowy do ataku? Jego głowa i całe ciało są wtedy nisko opuszczone. Koci grzbiet wygina się w łuk i robi się najeżony. Uszy przylegają do głowy, skierowane są do tyłu, a wibrysy – nastroszone lub również skierowane w tył. Kot chowa ogon pod siebie i zastyga w bezruchu, sygnalizując, że jest gotowy do ataku. A co z komunikacją werbalną? Koty potrafią znakomicie się nią posługiwać! Mają możliwość wydobywania z siebie wielu dźwięków. W przypadku, gdy agresywny kot chce pokazać swoją złość, zwykle syczy lub burczy[3]. 

Zwróćmy też uwagę na ogon. Jeśli jest on wygięty, opuszczony w dół i najeżony lub wyprostowany maksymalnie w górę i napuszony – świadczy o silnych negatywnych emocjach[3]. Zwierzę daje jasny sygnał: „Jestem gotowy do ataku, nie podchodź!”. 

Zdrowie kota pod lupą

Co ważne, jeśli nasz kot wykazuje agresję, zawsze warto sprawdzić stan jego zdrowia fizycznego.[3] Niektóre schorzenia mogą nasilać agresywne zachowanie kota, są to na przykład:

• choroba nadnerczy, 
• niewydolność nerek, 
• nadczynność tarczycy, 
• infekcje, 
• encefalopatie (różnego rodzaju uszkodzenia mózgu),
• zaburzenia układu nerwowego (również jego nowotwory). [3]

Jak poskromić agresywnego kota?

Odpowiednie dbanie o emocje i zachowania kota należy rozpocząć już na samym początku jego życia. Kiedy kocię pojawia się na świecie, przez pierwsze 8 tygodni (najlepiej 12) powinno być przy matce i rodzeństwie, co jest kluczowe z perspektywy socjalizacji. Dzięki temu ryzyko, że w przyszłości kot będzie agresywny, ulega znacznemu zmniejszeniu. Odpowiednia socjalizacja jest dla czworonoga istotną lekcją radzenia sobie z emocjami, stresem, frustracją.[2] 

Niestety, nie zawsze mamy wpływ na pierwsze tygodnie życia naszego ukochanego mruczka. Niezależnie jednak od tego, kiedy tak naprawdę mamy szansę rozpocząć wspólne życie, uwaga i obserwacja kota powinny być podstawą naszej koegzystencji. Jeśli dostrzegamy, że dane sytuacje wywołują w podopiecznym negatywne stany, starajmy się rozpracować je na tyle, by wiedzieć, z czym dokładnie nasz kot nie potrafi sobie poradzić[2]. Pamiętajmy, żeby nie narażać go na takie doświadczenia ponownie. Przykład? Kot reaguje agresją w trakcie podróży samochodem, którą spędza w transporterze. Sprawdźmy więc, czy stresorem jest sam pojazd, czy może pupil nie czuje się bezpiecznie w swoim transporterze. Jeśli dowiemy się, który z tych elementów jest w danej sytuacji kluczowym stresorem, o wiele łatwiej będzie nam go wyeliminować.

Praca nad emocjami i zachowaniami – jak oduczyć kota agresji?

Podstawą łagodzenia negatywnych emocji i związanych z nimi trudnych zachowań jest wyciszenie i uspokojenie. Bez tego nie będziemy w stanie nauczyć naszego mruczka pożądanych reakcji. Co może być konieczne na tym etapie? Na pewno należy usunąć stresor z otoczenia kota. Pomóc może też stosowanie sztucznych, wyciszających feromonów lub farmakoterapia (nigdy nie rozpoczynamy jej samodzielnie, a jedynie pod okiem lekarza weterynarii i słuchając jego zaleceń)[2]. 

Dopiero w momencie, kiedy nasz kot nie będzie zmagał się z wysokim napięciem, mamy zielone światło do rozpoczęcia stopniowej pracę z agresywnymi zachowaniami. Może być to ekspozycja kota na bodziec przy jednoczesnych pozytywnych sygnałach z naszej strony, czyli na przykład zabawa obok rzeczy wywołującej stres u naszego mruczka. Możemy też pokusić się o zupełną zmianę reakcji – jeśli nasz ulubieniec zachowuje się agresywnie, gdy do domu przychodzą goście, zacznijmy w chwili ich odwiedzin od razu podawać mu posiłek[2]. Pyszne, aromatyczne potrawy i zaspokojenie potrzeb odżywczych zmienią negatywne postrzeganie obcych osób w pozytywne – zaczną się one kojarzyć z cudownym smakiem i spełnieniem!

A co jeśli nasz mruczek wyraźnie wskazuje, że jego instynkt łowiecki jest niezaspokojony i to właśnie on wywołuje agresywne zachowanie kota? Początkowo postarajmy się zapewnić mu więcej rozrywki, która będzie przypominała polowanie. Pomocne mogą być interaktywne zabawki dostępne w sklepach zoologicznych. Wymagają od kota wysiłku, którego wykonanie skutkuje nagrodą – jak na przykład tunele, na których końcu umieszczamy ukochany smaczek kota. Zapewniajmy pupilowi takie atrakcje nawet kilka razy dziennie. Nie pomaga? Nie bójmy się sięgnąć po pomoc. Behawioryści wiedzą, jak poskromić agresywnego kota – by Twoją i jego codzienność wypełniało szczęście, a nie negatywne emocje!

Źródła:

1. Biegańska-Hendryk, M., Agresja u kotów – systematyka i przykłady, Animal Expert NR 6 (Lipiec 2018) [dostęp: 31.08.2020]

https://www.animal-expert.pl/artykul/agresja-u-kotow-systematyka-i-przyklady

  2. Biegańska-Hendryk, M., Agresja u kotów – zapobieganie i metody pracy, Animal Expert NR 7 (Wrzesień 2018) [dostęp: 31.08.2020]

https://www.animal-expert.pl/artykul/agresja-u-kotow-zapobieganie-i-metody-pracy

3. Zespół Schroniska dla Bezdomnych Zwierząt w Warszawie, Poradnik po adopcji, “www1.napaluchu.waw.pl”, Warszawa, 2018 [dostęp: 30.08.2020]

https://www1.napaluchu.waw.pl/wp-content/uploads/2020/02/koty_poradnik.pdf